Hebben de acties van Amnesty enige effect?
De allereerste actie van Amnesty voor een gewetensgevangene had meteen succes. De aartsbisschop van Praag, de hoofdstad van het toenmalige Tsjecho-Slowakije, werd in 1948 gearresteerd en opgesloten omdat hij geprotesteerd had tegen de nieuwe communistische regering die de macht had gegrepen. In 1961 zat hij al dertien jaar gevangen. Amnesty stuurde een vooraanstaand lid naar Tsjecho-Slowakije. Dat was Sean MacBride, ex-minister van Buitenlandse Zaken van Ierland. Na zijn bezoek verbeterde de situatie van aartsbisschop Beran, maar hij bleef gevangen. Een jaar lang heeft Amnesty toen via brieven, demonstraties en telegrammen actie gevoerd. Na meer dan een jaar actievoeren werd Beran vrijgelaten en mocht hij naar Rome vertrekken.
Na zijn vrijlating ontsteekt de bisschop
in Rome een Amnesty-kaars
Er zijn vandaag de dag vele duizenden gewetensgevangenen in de wereld. Martelingen komen nog in tientallen landen voor. En politieke moorden en "verdwijningen" zijn in diverse landen nog aan de orde van de dag. Je zou je bijna afvragen: heeft het werk van Amnesty International wel zin?
Het effect is moeilijk aan te tonen, omdat regeringen zelden toegeven dat iemand vrijkomt dankzij het werk van Amnesty. Liever houden ze de eer aan zichzelf. Maar de feiten spreken voor zich.
Veel regeringen reageren op rapporten en aanklachten van Amnesty. Soms spreken ze de feiten tegen. Amnesty hoopt dat in die gevallen zo'n regering weet dat ze in de gaten gehouden wordt. Misschien zorgt dat ervoor dat die regering in de toekomst minder snel de mensenrechten zal schenden.
Soms geven regeringen toe dat er wat fout zit en beloven ze beterschap. In die gevallen worden vaak schendingen onderzocht en schuldigen gestraft. Soms worden gevangenen vrijgelaten, krijgen een eerlijk proces of worden beter behandeld. Een regering neemt soms wetten aan om toekomstige schendingen te voorkomen.
Dankzij de inzet van Amnesty is er verbeterde internationale wetgeving gekomen over mensenrechten, zoals het Verdrag tegen Martelen en de afschaffing van de doodstraf in diverse landen.
