Herdenken in tropisch Nijmegen

Terwijl de thermometer buiten om 19:00 uur nog 28 graden Celsius aangeeft, trekt een klein gezelschap onder aanvoering van koraspeler Layba Diawara door de koele gangen van het stadhuis richting raadzaal. Deze is inmiddels goed gevuld met een kleurrijk publiek. De groep bestaat uit muzikanten en sprekers die deze avond hun opwachting zullen maken. Het is warm, maar de sfeer is gemoedelijk en iedereen is in afwachting van wat gaat komen. Gaat burgemeester Bruls zijn excuses aanbieden? Komt de genocide in Gaza langs? Wat komt er na de komma? Stemmen uit Nijmegen (SuN) organiseerde op 30 juni voor de derde maal de slavernijherdenking in het stadhuis. Een verslag.

V.l.n.r. H. Bruls, Hr. en Mw. Bossé, G. Pengel, MC. Complex, S. Mamahit, C. Daemen

Wan switi kon na ini, hartelijk welkom, selamat datang, bon bini zijn de welkomstwoorden in vier talen waarmee presentator Peter van Riel (SuN) de plechtigheid opende. Het zijn de talen die met elkaar verbonden zijn door het gezamenlijk koloniale- en slavernijverleden in de Oost en de West. Om de slachtoffers van deze zwarte bladzijde in de vaderlandse geschiedenis te gedenken, en om de verzetshelden te eren bracht Renette van Bossé-Seedorf het traditionele plengoffer en richtte zich in het bijzonder tot de burgemeester. Hierna was het woord aan gastheer en burgemeester, Hubert Bruls. In zijn voordracht refereerde hij aan het wetenschappelijk onderzoek naar het Nijmeegse slavernijverleden en de betekenis van deze avond: “Ik hoop dat herdenken ertoe bijdraagt dat we in onze stad elke keer weer een stapje nader tot elkaar komen. Dat we de pijn met elkaar delen, als nakomelingen van slavenhouders en van tot slaaf gemaakten. Het leed samen een plek kunnen geven voor de toekomst.” Excuses kwamen er niet maar Bruls lichtte wel een tipje van de sluier op van wat een ‘komma’ zou kunnen heten: “Na de zomer organiseren we bijeenkomsten voor verdieping en bewustwording. Zo komt er een lezing op de Radboud Universiteit, een bijeenkomst voor docenten geschiedenis, een vragenlijst waarmee we behoeften in kaart brengen, een dialoog met inwoners en een theaterproductie.” Opvallend is dat de burgemeester een eindpunt aangeeft: “begin 2026 ronden we dit traject af met een bijeenkomst.” Opvallend, omdat het zou kunnen lijken dat daarmee het boek gesloten wordt, de kous af is. Daarover kwam geen duidelijkheid en wacht SuN de verdere ontwikkeling met meer dan gemiddelde belangstelling af. 

Muzikale rondreis
Toen werd het tijd voor wat ontspanning met een muzikale trip langs de Trans-Atlantische slavernijroute. Dit onder leiding van Adeiye Tjon oftewel ‘MC Complex’. Hij is een van de grondleggers van Nederlandse hiphop en was jarenlang actief in de internationale hiphop scene. Als zoon van een theaterregisseur groeit hij op in een gezin waar muziek, theater en dans een belangrijk deel uitmaken van de opvoeding en ontwikkelde hij zich tot een ervaren podiumkunstenaar. Layba Diawara is een muzikant uit Guinée-Conakry. Hij werd geboren in Faranah, in een familie van griots, de bewakers van de orale en muzikale tradities van de Mandingue-cultuur. Al op jonge leeftijd maakte hij kennis met traditionele muziekinstrumenten, zoals de kora en de balafoon. Zo zette hij het artistieke erfgoed van zijn voorouders voort. Drummer Urvin Robinson woont in Nijmegen en is een veelzijdige drummer, gespecialiseerd in Afro-Caribische muziek en jazz. Geboren in Suriname, begon hij al op jonge leeftijd met drummen. Op veertienjarige leeftijd maakte hij zijn professionele debuut bij het Nationale Orkest van Suriname, en het Eddy Snijders Orkest. Hij werkte samen met talloze Surinaamse jazzartiesten, waaronder Jason Eduward, Sonny Khoeblal, Ivor Mitchell, Gordon Brandon en Asgar Koster. Met zijn indringende spoken word wist MC Complex de zaal te beroeren en zelfs tot enig meezingen en deinen te bewegen. Prachtig.

Keynote: Guus Pengel

Guus Pengel is verbonden aan de Anton de Komleerstoel van de Vrije Universiteit Amsterdam en is bekend als tekstschrijver voor muziek, theater, cabaret en televisie. Zo schreef hij mee aan het theaterstuk Apinti & Sambura en werkte veel samen met Jörgen Raymann, John Leerdam en Roué Verveer. Voor de Anton de Kom Leerstoel – die zich richt op de geschiedenis van kolonialisme en slavernij en hun hedendaagse sociale, culturele en juridische doorwerking – coördineert Pengel de verbindingen met maatschappelijke organisaties en academische instellingen, zoals de Anton de Kom Universiteit in Paramaribo. Daarnaast werkt hij als adviseur in de cultuursector. Guus ging in zijn lezing in op doorwerking van het slavernijverleden, zijn persoonlijke ervaringen daarmee en hoe de pijn te verzachten. Samengevat in een vraag: wie ben ik? Zelfs het drama van Gaza werd even aangeroerd. Maar ook zijn grote voorbeeld Anton de Kom en natuurlijk zijn naamgenoot Jopie Pengel, de illustere premier van Suriname in de jaren zestig waarnaar de luchthaven van Paramaribo is genoemd, kwamen voorbij. Dat Guus een echte verbinder is bleek uit zijn uitnodiging aan het publiek om tijdens de plechtigheid gedurende drie minuten met elkaar in gesprek te gaan over doorwerking van het slavernijverleden. Een bijzonder moment was dat. De volledige tekst van Guus Pengel, alsook die van de vorige keynote speakers, verschijnt op termijn in een uitgave van SuN.

Minuut stilte
Op 30 juni is op de overheidsgebouwen de vlag halfstok gegaan ter nagedachtenis aan de slachtoffers van slavernij in Oost en West. Ook in Nijmegen. Voorafgaand aan een minuut stilte gaf stadsdichter Simon Mamahit een mooie poëtische voordracht waarin hij verbanden legt tussen het pijnlijk verleden van de stad en hoe daarmee in de dagelijkse werkelijkheid wordt omgegaan. Simon Mamahit, alias Disci, is rapper, organisator en ondernemer. Geboren, getogen en gebleven in Nijmegen, en een veel gezien gezicht op en achter de schermen van diverse podia. Simon heeft zijn wortels in de Oost-Nederlandse hiphop maar je kan hem ook kennen van verschillende literaire evenementen. Zo is hij sinds 2012 betrokken bij spoken word-platform Mensen Zeggen Dingen en is hij jurylid bij het Nederlands Kampioenschap Poetry Slam. Sinds 2012 brengt hij onder de alias Disci muziek uit. Nachten Alleen (2023) is zijn laatste wapenfeit. Verder is hij dagvoorzitter en presentator op festivals en schrijft poëtische voice-over teksten voor filmmakers en bedrijven. Sinds 2024 mag hij zichzelf stadsdichter van Nijmegen noemen.  

Hierna volgde een minuut stilte en nodigde Peter van Riel vervolgens de aanwezigen namens SuN uit voor een nazit met Surinaamse hapjes. In de Schepenhal werd enthousiast gereageerd op het programma en kon het publiek nader kennismaken met de sprekers en artiesten.