Vrouwen bij de Krijgsmacht

Op donderdagavond 7 maart organiseerde de Vrouwenrechtengroep Amnesty Nijmegen een thema-avond over vrouwen bij de krijgsmacht. Kapitein Heleen en Luitenant-ter-zee Manon vertelden over hun ervaringen bij Defensie en de VN-Resolutie 1325. Het was een interessante en interactieve avond die werd geopend met een mooi gedicht van Lev Avitan over verbinding: “Kom samen op welke gemene deler dan ook.”

Kapitein Heleen
Kapitein Heleen is werkzaam bij het Civiel Militair Interactie Commando (CIMIC), en reservist in het team Gender en Vluchtelingen.

Heleen vertelde over VN-Resolutie 1325, die in 2000 is ontstaan nadat de VN-Veiligheidsraad erkende dat gewapende conflicten andere effecten op vrouwen hebben dan op mannen. De resolutie bepaalt ook dat vrouwen een rol moeten spelen bij vredesopbouw.

In Nederland heeft dat onder meer geleid tot het Defensie ActiePlan (DAP 1325) waarbij het ministerie van Defensie probeert met behulp van genderadviseurs een genderperspectief binnen de organisatie te implementeren. De adviseurs stimuleren hun collega’s bewust te worden van hun gender en hoe je tegen de rollen van vrouwen en mannen kunt aankijken. Gender is niet hetzelfde als geslacht/sekse, gender refereert aan de kenmerken, eigenschappen, talenten en verwachtingen die we toekennen aan vrouwen en mannen.

Beter bewustzijn van het genderperspectief draagt bij aan de operationele effectiviteit en het creëren van een veilige werkomgeving in Nederland en tijdens missies.

Luitenant-ter-zee Manon
Ook Manon hoort bij het CIMIC. Zij vertelde over haar ervaringen tijdens een missie naar Zuid-Soedan. Zij droeg samen met vijf andere Nederlandse militairen bij aan een veilige omgeving waardoor humanitaire hulp verleend kon worden. Er is nog steeds veel humanitaire hulp nodig sinds de oorlog in 2013.

Seksueel geweld is in Zuid-Soedan aan de orde van de dag. Daders zijn moeilijk te straffen door schaamte en gebrek aan bewijs; beveiliging is moeilijk en rechtspraak is de verantwoordelijkheid van de lokale overheid. Door generatielange oorlogen weet de lokale bevolking niet beter dan dat seksueel geweld normaal is. Geld lost deze problematiek dan ook niet op, maar er is samenwerking, onderwijs en voorlichting op lokaal niveau nodig om taboes te doorbreken.

Tijdens de missie in Zuid-Soedan was de vrouwelijke vertegenwoordiging vanuit Nederland (2 van de 6) hoger dan de algemene 3% in missiegebied; de wens van de VN naar een hoger percentage vrouwen binnen missies is bij lange na nog niet vervuld.

Ook in Nederland zijn hierin steeds nieuwe ontwikkelingen, zoals het voor vrouwen mogelijk maken aan boord van een onderzeeër te werken.

Heleen en Manon eindigden met een gezamenlijke presentatie van ervaringen en raadsels, die het publiek mocht proberen op te lossen. Wat gebeurde er bijvoorbeeld bij een missie van de VS in Irak waarbij twee vrouwelijke militairen op het basiskamp door uitdroging om het leven kwamen? De vrouwen bleken door mannelijke collega’s seksueel geïntimideerd te worden (zelfs verkracht), waardoor zij hun kamer niet meer uit durfden om naar de wc te gaan. Daardoor stopten ze met drinken, met als gevolg uitdroging en overlijden. Een schokkend voorbeeld van de gevolgen van seksueel geweld dat ook in de ‘eigen’ cultuur plaatsvindt, onder collega’s, en niet alleen bij de lokale bevolking tijdens missies.

Lev Avitan sloot de avond af met een tweede gedicht en kunstenares Syl Tuerlings presenteerde twee kunstwerken die zij speciaal voor deze avond had gemaakt.