Introductie
Het vreemdelingenbeleid is een verwarrend bedrijf. Je had al vreemdelingen, buitenlanders, migranten en allochtonen, nu zijn daar asielzoekers, dublin-claimers, vluchtelingen en (witte) illegalen bijgekomen. Wie is nu eigenlijk wie, en wat is toch het verschil tussen verwijdering en uitzetting? Een klein lexicon.

AC (Aanmeldcentrum)
Iemand die ons land binnenkomt en aangeeft asiel te willen, komt in een van de twee AC's terecht (Ter Apel). Ongeveer zestig procent wordt binnen 48 uur weer naar huis gestuurd. De IND bepaalt binnen die termijn of iemand volstrekt kansloos is, of opgenomen kan worden in de asielprocedure.

Afhankelijke verblijfstitel
Dat iemand in Nederland mag blijven, omdat zijn of haar partner mag blijven. Gebrouilleerd raken met die partner is er de eerste drie jaar niet bij, op straffe van verlies van de verblijfstitel.

Allochtoon
Wordt door elkaar gebruikt met migrant en buitenlander. Officieel is een allochtoon iemand die woont waar hij niet is geboren en opgegroeid. (De Zaankanter Erwin Koeman is een allochtoon in Groningen, al voelt hij zich nog zo'n 'echte Groninger.) Meestal wordt echter bedoeld: een Marokkaan of een Turk.

AMV, voorheen AMA
Alleenstaande minderjarige vluchteling, vorheen: Alleenstaande minderjarige asielzoeker. Voor minderjarigen die alleen naar Nederland komen, geldt een speciaal toelatings- en opvangbeleid.

Asiel
Toevlucht; bescherming.

Asielzoeker
Iemand die zijn land ontvlucht om in een ander land bescherming te vragen. Een vluchteling dus, hoewel in de beleidsterminologie een asielzoeker pas een vluchteling mag heten als zijn verzoek om asiel is gehonoreerd De IND onderzoekt of de asielzoeker een vluchteling is volgens het verdrag van Genève.

AZC (Asielzoekerscentrum)
Oude benaming voor tijdelijke opvang voor mensen die in de asielprocedure zitten. Een asielprocedure kan een jaar of twee, drie duren. Per 1 januari 2005 is er een nieuw opvangmodel met  'Orientatie- en Terugkeercentra'.  Zo'n vijf AZC's worden omgebouwd tot Oriëntatiecentra, de rest (+ 65) worden Terugkeercentra.

COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers)
Dienst verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers tot een beslissing over hun asielaanvraag is gevallen.

Contactambtenaar
IND-medewerker die een asielzoeker ondervraagt. Er zijn twee interviews. Het eerste gesprek heet 'het eerste gehoor'. Het tweede gesprek heet 'nader gehoor'.

CRV
Centraal Register Vreemdelingen. Computer met alle gegevens van geregistreerde vreemdelingen.

CSIS
Centraal Schengen Informatie Systeem. Geautomatiseerd systeem waarin de gegevens opgeslagen zijn van vreemdelingen die gezocht worden of Schengen niet in mogen. Wie eerder door een van de Schengenlanden is uitgewezen, hoeft het in geen van de andere landen nog te proberen. Er is ook een nationale variant: het NSIS.

Dublin
Schengen plus Engeland, Ierland, Denemarken, Griekenland en Italie.

Dublin-claimers
Asielzoekers die in een ander land dan het land van eerste opvang om asiel vragen. In het verdrag van Dublin is geregeld dat ze alleen asiel mogen vragen in het land van eerste opvang en om die reden wordt hun asielaanvraag in het land waar ze nu verblijven geweigerd.

EDISON
Geautomatiseerd systeem om paspoorten op echtheid te controleren.

EDS
Elektronisch documentatiesysteem met gegevens over de sociale, maatschappelijke en politieke situatie van herkomstlanden van vluchtelingen.

Generaal pardon
Niet de hoogste militair van Nederland, maar een regeling uit 2007 voor asielzoekers die jarenlang gewacht hebben op de definitieve uitslag van hun asielprocedure. Met deze regeling hebben zij -onder bepaalde voorwaarden- alsnog een verblijfstatus gekregen en mogen zij  in Nederland blijven.

Gezinshereniging
Evenals gezinsvorming van toepassing op allochtonen en vluchtelingen. Ze laten, indien dit mogelijk is volgens de Nederlandse wet, hun in het buitenland verblijvende gezin naar Nederland komen. 

Gezinsvorming
Een buitenlander die wil trouwen of samenwonen met iemand die legaal in Nederland verblijft, mag komen, mits de aanstaande eega voldoende inkomen heeft. Als het geen echte liefde is, spreken we van een schijnhuwelijk.

Grenshospitium
Vrij nieuwe term (deportatiekamp klinkt toch anders) voor het oord bij Schiphol -de Bullebak- waarin mensen zitten die geweigerd zijn aan de Schengengrens Schiphol en die daar wachten op hun uitzetting. Het kan gaan om gestrande reizigers die geen asiel hebben aangevraagd, 7a'tjes (niet toegelaten tot de asielprocedure), of 26a'tjes (illegalen die opgepakt zijn voor diefstal of iets dergelijks, of AMV's aan wier leeftijd getwijfeld wordt).

 Grenshospitium De Weg

IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst)
Valt onder Justitie. Beslist wie in Nederland wordt toegelaten en wie Nederlander mag worden. Is samen met politie, douane en marechaussee verantwoordelijk voor grensbewaking, controle op legaal verblijf van vreemdelingen en het verwijderen van illegalen.

Illegaal
Sinds het een zelfstandig naamwoord is: een vreemdeling die in Nederland verblijft zonder toestemming van de overheid. Zowel afgewezen asielzoekers als migranten (Gümus) kunnen illegaal worden.

Kerkasiel
Een kerk kan naar believen illegalen huisvesten. De overheid grijpt niet in. Dit is een ongeschreven wet.

Laissez-passer
Soort eenmalig paspoort waarmee een vreemdeling weer toegang krijgt tot het land van herkomst. Weigert de ambassade van een herkomstland een laissez-passer te verstrekken aan afgewezen asielzoekers, dan ontstaat een situatie waarin mensen slechts de illegaliteit of een tentenkamp (kerkasiel) rest.

Moeilijk verwijderbaren
Mensen die niet mogen blijven en ook niet weggestuurd kunnen worden. 'Technisch moeilijk verwijderbaar' is iemand die geen toegang krijgt tot het land van herkomst door tegenwerking van dat land of doordat hij zelf niet meewerkt aan het vaststellen van zijn identiteit. 'Beleidsmatig moeilijk verwijderbaar' is iemand die vanwege de situatie in het land van herkomst (bv. Irak, Afghanistan) niet terug kan. Een curieuze categorie: enerzijds zijn de vluchtmotieven van deze mensen ongegrond verklaard, maar anderzijds wordt het onverantwoord geacht ze terug te sturen.

Monitoring
Typisch Nederlandse vondst. Verantwoordelijkheid van Buitenlandse Zaken. Het een tijdje blijven volgen (i.c. telefoonnummer van de Nederlandse ambassade meegeven) van teruggestuurde asielzoekers om te zien of ze in eigen land echt geen gevaar lopen. Als het betreffende land daar bezwaar tegen maakt, komt de monitoring stilzwijgend te vervallen.

Naturalisatie
Nederlander worden. 

Ontmoedigingsbeleid
Beleid erop gericht illegalen het land uit te krijgen. Het sluit hen van alle collectieve voorzieningen uit. Uitzonderingen zijn het onderwijs aan leerplichtige kinderen en acute medische hulp.

Oriëntatiecentrum
In plaats van een eerste opvang in een Onderzoekscentrum en vervolgopvang in een AZC, zijn er vanaf 1 januari 2005 zogenaamde Oriëntatiecentra en Terugkeercentra. In een Oriëntatiecentrum verblijven asielzoekers totdat zij hun eerste beschikking krijgen. Mensen die een positieve beschikking hebben ontvangen, blijven daar totdat ze een woning krijgen toegewezen. Mensen die een negatieve beschikking krijgen, verhuizen naar een Terugkeercentrum. Op basis van de huidige verwachtingen van het aantal asielaanvragen en de  huidige populatie, zullen er vijf Oriëntatiecentra worden aangewezen. 

Quotumvluchtelingen
Systeem waarbij een vast aantal vreemdelingen per jaar wordt toegelaten. Ook Nederland heeft zogenaamde quotumvluchtelingen  of uitgenodigde vluchtelingen. De UNHCR coördineert het geheel.

Refoulement
Verboden volgens Genève: het terugsturen van asielzoekers naar een land waar zij het risico lopen op een onmenselijke of vernederende behandeling. Indirect terugsturen (bijvoorbeeld via Duitsland of Polen) mag eigenlijk ook niet.

Ritt-team
Nederland heeft als onderdeel van de Europese Unie geen officiële buitengrenzen meer. Maar we hebben nog wel grensstreken. Daar houdt het Ritt-team -ook wel Vliegende Brigades- genoemd steekproefsgewijs controles op vreemdelingen. De steekproef is niet a-select. Het Ritt-team valt onder de Koninklijke Marechaussee en daarmee onder Defensie.

Schengen
Verdrag, ondertekend door Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk Spanje en Portugal, dat sinds 1995 vrij personenvervoer tussen deze landen garandeert en waarin geregeld is welk land voor welke asielaanvraagverantwoordelijk is. Sinds september van 1997 vervangen door Dublin.

Terugkeercentrum
In plaats van eerste opvang in Onderzoekscentra en vervolgopvang in AZC's zijn er vanaf 1 januari 2005 zogenaamde Oriëntatiecentra en Terugkeercentra. Mensen die een negatieve beschikking hebben gekregen, moeten verhuizen naar zo'n Terugkeercentrum. Vandaaruit worden ze geacht terug te gaan naar hun land van herkomst.

Uitgenodigde vluchteling
Vluchteling die door de UNHCR wordt voorgedragen. Ander woord voor quotumvluchteling.

Uitzetting
Een niet langer gewenste vreemdeling wordt uitgezet, d.w.z. over de grens gezet of naar huis vervoerd. Zie ook: 'Detentiecentrum'.

 Met uitzetting bedreigd

UNHCR
United Nations High Commissioner for Refugees. Deze VN-instelling zorgt voor de opvang van vluchtelingen in kampen en het opnemen van vluchtelingen door VN-landen (500 per jaar door Nederland).

Veilige derde landen
Wie tijdens de reis van herkomstland naar Nederland een tijdje heeft verbleven in een derde land dat als veilig wordt beschouwd, had daar asiel kunnen aanvragen en wordt dus teruggestuurd naar dat land.

Veilige landen
Landen die de mensenrechten 'voldoende' respecteren.

Verblijfsvergunning voor bepaalde tijd regulier (type I)
Deze vergunning wordt verstrekt wanneer verblijf op reguliere gronden wordt toegestaan. De vergunning wordt altijd verleend onder een beperking, bijvoorbeeld gezinshereniging, studie of arbeid in loondienst. De beperking waaronder de vergunning is verleend, staat op het document vermeld.

Verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier (type II)
Deze vergunning wordt verstrekt aan vreemdelingen die voor onbepaalde tijd in Nederland mogen verblijven. Deze vergunning wordt niet onder beperkingen verleend en er worden geen voorschriften aan verbonden. Deze vergunning kan worden verstrekt na een verblijf van minimaal vijf jaar op basis van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd regulier.

Verblijfsvergunning voor bepaalde tijd asiel (type III)
Deze vergunning wordt verstrekt aan vreemdelingen aan wie op asielgronden verblijf in Nederland voor bepaalde tijd wordt toegestaan. Deze verblijfsvergunning wordt in beginsel voor een periode van vijf jaar verleend.

Verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd asiel (type IV)
Deze vergunning wordt verstrekt, indien betrokkene na vijf jaar verblijf op grond van de verblijfsvergunning voor bepaalde tijd asiel, nog steeds bescherming in Nederland nodig heeft.

Verwijdercentrum Ter Apel
Centrum waarin men nog een laatste keer probeert moeilijk verwijderbaren te 'bewegen' terug te keren naar het land van herkomst. Dit lukt vaak niet. Mensen worden dan of teruggestuurd naar een Terugkeercentrum, of administratief verwijderd (op straat gezet).

 Verwijdercentrum Ter Apel

Verwijdering
Afgewezen en uitgeprocedeerde asielzoekers worden verwijderd. Wie 'moeilijk verwijderbaar, technisch' is, wordt niet uitgezet, maar administratief verwijderd (op straatgezet).

Vluchteling
Een vluchteling is pas een vluchteling als hij of zij aannemelijk kan maken een vluchteling te zijn volgens het verdrag van Genève.

Vluchtelingenverdrag van Genève
Verdrag uit 1951, ook door Nederland ondertekend, waarin onder meer het begrip vluchteling wordt gedefinieerd: "iemand die zich door gegronde vrees voor vervolging op grond van ras, geloof, nationaliteit of politieke overtuiging buiten het land bevindt waarvan hij de nationaliteit bezit en niet in staat is of, op grond van genoemde vrees, niet bereid is zich te beroepen op de bescherming van dat land." Toegetreden landen mogen een vluchteling in beginsel niet weigeren.

Vreemdelingendetentie
Vreemdelingendetentie is in Nederland een maatregel voor niet-Nederlanders die er niet in zijn geslaagd een verblijfsvergunning te verwerven, voorafgaand aan een voorgenomen onvrijwillige terugkeer naar het land van herkomst, teneinde te voorkomen dat zij zich aan uitzetting kunnen onttrekken. In praktijk komt het er vaak op neer dat mensen na enkele maanden (weer) op straat worden gezet met de verplichting Nederland te verlaten. Doe ze dat niet, dan kunnen ze weer worden opgepakt. Er zijn tal voorbeelden van vreemdelingen in detentie die tot wel tien keer zijn opgepakt en weer vrijgelaten.

Witte illegaal
Iemand die als illegaal Nederland is binnengekomen en kan aantonen zes jaar lang onafgebroken gewerkt te hebben en netjes al zijn of haar belastingen betaald te hebben. Deze persoon kan een verblijfsvergunning krijgen. Probleem zit voor veel illegalen in het 'onafgebroken': veel illegalen verrichten seizoensarbeid of kunnen niet bewijzen onafgebroken gewerkt te hebben.

(Lexicon ontleend aan de VPRO-gids en samengesteld op basis van gegevens van de Immigratie- en NaturalisatieDienst en VluchtelingenWerk)