Kennismaking met de beweging ‘Free Russia NL’
Free Russia NL is een ‘grassroots community’ van vrijwilligers die zich in Nederland bezighouden met het ondersteunen en behartigen van de belangen van Russischtaligen die democratische waarden in Nederland delen. Ze verlenen humanitaire hulp, organiseren evenementen om de aandacht te vestigen op problemen van vluchtelingen uit Rusland, Oekraïne en Belarus en verspreiden waarheidsgetrouwe informatie over de Russische politiek en samenleving.
Het begon in 2020 met de gebeurtenissen rond Alexei Navalny. In Moskou en Sint Peterburg waren grootschalige protesten tegen zijn arrestatie in 2021. En toen barstte in maart 2022 de oorlog in Oekraïne los. In juni dat jaar werd de stichting opgericht die toen uit vier mensen bestond. Al snel waren er veel volgers op sociale media en ook kwamen er veel mensen samen bij protesten in Amsterdam en Den Haag. Al vóór de oorlog was er een protest op het Museumplein tegen een wet die huiselijk geweld rechtvaardigde. In 2023 volgden acties om Oekraïne te steunen waarbij o.a. € 500 voor generatoren bijeen werd gebracht.
Twee gastsprekers van Free Russia NL
Mensen in Rusland kunnen worden onderverdeeld in diegenen die bang en vrij zijn en degenen die niet bang en onvrij zijn. Er zijn veel mensen die zich niet uitspreken en ook veel die Rusland hebben verlaten. Je kunt al heel snel vervolgd worden, ook vanwege opvattingen die je online uit. Als je zegt de ́operatie ́ in Oekraïne niet te steunen is dit al reden genoeg voor een aanklacht maar vaak leidt dat pas maanden later tot vervolging. Mensen sturen je soms wel een bericht dat ze het met je eens zijn, maar een bericht liken durven ze niet.
Kun je iets doen voor mensen in Rusland die onder druk staan? Amnesty heeft een database van mensen die vast zitten voor dit soort aanklachten (5.000 à 6.000). Brieven schrijven helpt, al zijn er veel mensen die weinig of geen brieven krijgen. De betekenis van brieven is groot, enerzijds vanwege de menselijke connectie, maar ook ontlenen mensen die brieven krijgen daaraan een bepaalde status: bewakers gedragen zich daardoor anders. Je mag overigens alleen in het Russisch schrijven. Op de site van amnesty.org worden brieven voor je in het Russisch vertaald. https://www.amnesty.org/en/petition/solidarity-for-russian-women-imprisoned-for-protest/
Hoe zit het met degenen die naar Nederland gevlucht zijn? Gevluchte Russen en Oekraïners kunnen vaak heel goed samenwerken maar soms kan je Russische naam wel degelijk een probleem zijn. Begin maart was er nog een grote actie voor Oekraïne waar Free Russia NL ook bij aanwezig was. Helena, die al 27 jaar in Nederland woont, maar geboren is in Siberië, kende eigenlijk alleen mensen die pro-Poetin zijn. Ze was nooit zo geïnteresseerd in politiek maar toen de oorlog in Oekraïne begon was ze heel emotioneel, waarvoor ze weinig begrip kreeg. Zoveel mensen die sterven; vrienden en familie die in Oekraïne wonen; het klopt gewoon niet: hartelijke, vriendelijke, vrijgevige mensen die dit allemaal oké vinden (ook nog als ze in Nederland verblijven). Een verklaring hiervoor is de jarenlange propaganda die zijn werk heeft gedaan.
Gelukkig is er deze stichting (Free Russia NL) waar je emoties een uitweg kunnen vinden in protest, ook namens de mensen in Rusland die dat niet kunnen en durven. Dat was ook de bedoeling van de stichting: mensen bij elkaar brengen; samen kunnen huilen. Veel mensen hebben hun normale gezinsleven verloren en zijn door dit trauma niet aanspreekbaar voor Russen in Nederland. De stichting heeft o.a. geld verzameld voor een Oekraïens meisje dat arts is aan het front, waar een groot tekort is aan tourniquets (om slagaderlijke bloedingen te stoppen). Er zijn een twintigtal stuks hiervan gekocht en via via naar het front gestuurd. Het gaat om kleine stapjes en om het menselijk contact.
Rondom de stichting ontstonden ook andere projecten, zoals de support groep voor de Orthodoxe kerk (die niet meer met de Russisch Orthodoxe Kerk is verbonden). Daar krijgen mensen de gelegenheid te kunnen zeggen wat ze voelen.
De stichting onderhoudt ook contacten met journalisten, zoals die van de Moscow Times die terecht is gekomen op de lijst van ongewenste organisaties. Daarmee zijn de journalisten tot extremisten verklaard en moesten eerst uitwijken naar Letland en later naar Amsterdam. Er wordt veel online gepubliceerd, in het Russisch. Een andere krant die dit lot onderging was Novaya Gazeta. Het is niet de bedoeling van de Stichting mensen te overtuigen omdat het onmogelijk is mensen die in de propaganda geloven tot andere gedachten te brengen. De meeste gevluchte Russen zijn tegen de oorlog maar de Russische oppositie is erg verdeeld. Free Russia NL is nergens mee verbonden en gebruikt ook niet de Russische vlag: het is een Nederlandse stichting, helemaal onafhankelijk en ook niet verbonden met de internationale Free Russia Foundation. Wel zijn er connecties met internationale bewegingen.
Heeft de stichting last van Poetins lange arm? Afgelopen december werden voor het eerst online bedreiging geuit. Het verzoek om een postbusadres werd meermalen geweigerd. Free Russia NL staat op een lijst zodat de leden niet (veilig) terug kunnen naar Rusland zoals bleek toen iemand die $ 50 naar Oekraïne had overgemaakt en bij terugkeer naar Rusland voor een begrafenis op het vliegveld werd gecontroleerd, waarbij deze transactie gevonden werd op haar mobiel.
Soms ben je ook bang voor je familie. In Rusland zijn Facebook, Instagram en Twitter verboden, er is geen vrij internet. YouTube is niet verboden maar wordt wel vertraagd. Je moet VPN op je telefoon hebben als je meer wil zien dan de officiële Russische propaganda. Oudere mensen hebben hun kinderen nodig om dit geregeld te krijgen. En de overheid waarschuwt natuurlijk voor de “gevaren van VPN”. Maar 15% van de Russen is overigens op de sociale media, zegt Paul Baars (moderator van de avond en lid van Amnesty Nijmegen). De bedoeling van de repressie is willekeurige toepassing van onderdrukking: het is juist deze willekeur die de mensen bang maakt.
Op het menselijke niveau en dat van de persoonlijke verhalen kunnen de vrijwilligers van Free Russia NL veel doen. Zo kun je uitleggen dat het in Rusland onmogelijk is, zoals hier in Nederland, te spreken over ouder 1 en ouder 2 (in plaats van vader en moeder). De stichting probeert in Nederland bewustzijn te wekken door brieven aan de autoriteiten en journalisten als Konygin en Ponomarov kunnen Russen in het Russisch uitleggen wat er aan de hand is. In mei is er aandacht voor de Month of Solidarity with Political Prisoners. https://freerussia.nl/docs/month-of-solidarity/
In Rusland kun je vrijwel niets doen. Privé kun je laten zien hoe gewoon dingen hier in Nederland zijn en angst verminderen voor Europeanen. Zo’n 15.000 mensen, veel jongeren, kwamen bij de Russische verkiezingen in 2024 naar de Russische ambassade om te stemmen. De ambassade deed alles – door vertraging - om te verhinderen dat mensen ook echt konden stemmen, maar alleen al de aanwezigheid van al die mensen was genoeg om te laten zien dat je tegen het beleid van Poetin was.
Ook was er een Nederlands initiatief om een straat bij de Russische ambassade om te dopen tot ‘Aleksej Navalnyweg’.
https://www.nu.nl/binnenland/6305539/russen-in-lange-rij-voor-stembus-in-den-haag-na-oproep-tot-protest.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
https://nos.nl/artikel/2509837-roep-om-aleksej-navalnyweg-bij-russische-ambassade-in-den-haag.
