Controle van journalisten
Een andere geruchtmakende zaak is die van de journalist Svetlána Prokópjeva. Ze werkt voor de plaatselijke afdeling van het radiostation Echo van Moskou. Op 17 november 2018 blies een 17-jarige anarchistische jongen zichzelf op bij de ingang van het kantoor van de FSB (de veiligheidsdienst) in de stad Archangelsk. Hij kwam om en drie veiligheidsagenten raakten gewond. Prokopeva scheef toen: “Een jonge burger die alleen verboden en straffen van de regering heeft ervaren, heeft geen andere manier van communiceren kunnen bedenken dan dit. Wreedheid lijdt tot wreedheid. Een meedogenloze staat heeft een burger geschapen, van wie het enige argument de dood is.” Ze vond dat er nauwelijks mogelijkheden in Rusland meer waren voor normale vormen van oppositie en activisme. Haar reactie verscheen later ook op de Pskovitische online krant Lenta Pskov.
Een maand later worden Echo van Moskou en Lenta Pskov door de overheid gewaarschuwd en kregen een boete. Prokopjeva werd beschuldigd van het “Rechtvaardigen van terrorisme”. Haar bankrekeningen worden geblokkeerd en er vindt een vernederende huiszoeking plaats, waarbij alles overhoop wordt gehaald. Laptops en mobiele telefoons werden meegenomen. Haar licentie om als journalist te mogen werken werd ingetrokken. Omdat het om de FSB ging kwam de zaak ook onder een militaire rechtbank van Pskov. Daar startte men nog een extra onderzoek op verdenking van “In het openbaar oproepen tot terrorisme, openbare rechtvaardiging van terrorisme en propaganda voor terrorisme” (artikel 205.2 van het Russische strafrecht). Wanneer je daaraan schuldig bevonden wordt, kan dat een gevangenisstraf betekenen van maximaal 7 jaar.
Paul Baars, voorzitter van de Steungroep, is het niet helemaal met haar reactie eens. Hij deelt haar kritiek op het regime van Poetin. Maar een bomaanslag is nooit een goede reactie. Navaly laat zien, dat er ook andere reacties mogelijk zijn. Maar dat kost hem een heel hoge prijs. Blijft dat de beschuldigingen tegen haar absurd zijn en het gedrag van de overheid intimiderend voor journalisten. Er is een wirwar van wetten in Rusland, die willekeurig tegen kritische burgers ingezet worden als een stok om de hond te slaan. Er is een overdaad aan controle-instanties, die met elkaar concurreren: een instantie de elektronische uitwisseling van informatie controleert, een instantie die journalisten controleert, enz. en de FSB zelf natuurlijk. Daar gaat een hoop menskracht en geld in zitten, die beter besteed kan worden. Venedict Dostovalov zei het al: “Een land moet een geheime dienst hebben, maar het is niet goed dat de geheime dienst het hele land regeert.”
Er kwam veel steun op gang voor Svetlana. De Russische vakbond voor journalisten en werknemers bij de media stelde een petitie op, die door veel collega’s en Russische journalisten ondertekend werd. Onder meer de Europese federatie van journalisten nam het voor haar op. Gevolg was dat een onopvallend commentaar daardoor wereldwijd aandacht kreeg.
Ook Jabloka zette zich voor haar in. Hoewel 6 jaar gevangenisstraf was geëist, werd ze om 6 juli 2020 veroordeeld tot een boete van 500.000 roebel, dat was toen ongeveer 5500 euro, in Rusland meer dan een jaarsalaris. Tijdens het proces hield ze nog een indrukwekkende rede over haar motieven om te schrijven wat ze geschreven had. Dit vonnis was eigenlijk al een halve vrijspraak, maar een aantal organisaties ijveren nog voor een volledige rehabilitatie. We weten niet of ze daarna weer als journalist mocht gaan werken. Deze zaak laat zien dat solidariteit van collega’s en internationale aandacht in sommige gevallen effect kan hebben.
