Oppositie
Via de stedenband zijn er veel contacten gegroeid tussen Nijmegen en Pskov. De stedenband is niet politiek, maar staat wel open voor contacten met alle burgers van onze partnerstad, dus ook met oppositie. Een belangrijk persoon voor de oppositie in Pskov was tot voorkort de Russisch-orthodoxe priester vader Pavel Adelgeim (1938-2013). Hij werd in 1970 als beginnend priester veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf, omdat hij in Kagán, een voorstad van Buchará in Uzbekistan, een kerk had geopend en verboden literatuur bezat. Dat waren toen anti-communistische activiteiten. Hij heeft toen in het kamp ansichtkaarten gehad vanuit een Amnesty-groep in Nijkerk. Hij werd na de perstrojka lid van de mensenrechtenbeweging “Vjéetsje”, die op haar beurt een plaatselijke afdeling was van het Russische Helsinki Comité. Dat comité is een uitvloeisel van het Helsinki-akkoord, dat het Westen en de Sovjet-Unie in 1974 hadden gesloten. Dat akkoord had drie “manden”:

1. economische samenwerking,
2. wapenbeheersing,
3. mensenrechten.

Dat laatste was een eerste kier in het IJzeren Gordijn.

Pater Adelgeim

Adelgeim had kritiek op de samenwerking tussen kerk en staat in Rusland, op de autoritaire verhoudingen binnen de kerk en op het ontbreken van een onafhankelijke rechtspraak, die de burgers beschermt tegen machtsmisbruik. Hij protesteerde tegen de lange gevangenisstraffen, die de leden van “Pussy Riot” opgelegd kregen. Bij zijn parochie opende hij een weeshuisje en een school. Via zijn publicaties en zijn blog bereikte hij steeds meer mensen, op het laatst in heel de Russischsprekende wereld. In zijn kerk kwam iedereen: gelovigen, agnosten en Joden, jong en oud. De plaatselijke bisschop werd steeds bozer en werkte hem tegen. Op 6 augustus werd hij vermoord door een psychisch verwarde jongen, die hulp bij hem zocht. Op zijn begrafenis waren duizend mensen. Na de moord werd zijn weduwe Vera Machailovna soms bedreigd door duistere types. Sommige mensen dachten dat er in haar huis een hoop geld en kostbare iconen waren. Vader Pavel was door reactionaire groepen nogal verdacht gemaakt. Hij had tijdens de perestrojka enkele contacten bij de FSB gekregen met medewerkers die spijt hadden van hun verleden en zich bij hem tot de Orthodoxe kerk hadden bekeerd. De FSB heeft na de moord een soort alarm in het huis geplaatst. Wanneer er onheil was kon Vera op een knop drukken en kwam men eraan. Ze leefde toen naar eigen zeggen “pod knopky”, onder de knop. De FSB doet dus soms ook nog iets goeds.

Via Adelgeim leerden we de groep Vjeetsje kennen. De voorzitter, Venedict Dostoválov is geboren in een stafkamp, waar zijn ouders opgesloten waren. Hij bezocht in 2011 Nijmegen en Nederland in het kader van de landelijke activiteiten van Amnesty “to Russia with love”. Vece is nu niet meer actief. Venedict is oud geworden en ziet niet veel perspectief meer. Hij gaat soms nog wel naar bijeenkomsten, maar organiseert zelf niet meer. Er zijn nog wel een paar andere groeperingen actief: de plaatselijke afdeling van de politieke partij Jabloka, met haar blad “Pskóvskaja goebérnaja”, enkele onafhankelijke journalisten en de plaatselijke afdeling van Memorial, dat de misdaden van de Stalin periode onderzoekt. Enkele van deze mensen doen mee aan de jaarlijkse herdenking van vader Pavel Adelgeim op 6 augustus, de dag dat hij vermoord werd. Deze herdenkingen zijn niet direct politiek, maar houden de kritische ideeën van vader Pavel over (kerk)politiek wel levend. De nieuwe metropoliet van Pskov Tichon (Chevkoenóv) laat zich positiever uit over hem en in de parochie van de Myrredragende Vrouwen, waar hij als priester diende, komt een klein museum voor hem.