Mensenrechten en muziek
Wat hebben Ludwig van Beethoven en Francis Poulenc aan de ene kant en John Lennon en Sade aan de andere kant met elkaar gemeen? Alle vier de musici gaven door middel van de muziek uitdrukking aan hun hoop op een betere wereld
Beethoven deed dat in zijn Alle Menschen werden Brüder.
Poulenc baseerde zijn Figure Humaine op een gedicht van Paul Eluard over de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, waarin ook redenen voor hoop gegeven worden, gelegen in de kracht van de menselijke waardigheid in een onmenselijke situatie.
Lennon hoopte in zijn Imagine op een leven in vrede voor iedereen (‘Imagine all the people living life in peace’) en Sade had een wereldhit met haar Why can’t we live together?
Mensenrechten en muziek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vaak geven musici via hun muziek uiting aan hun roep om mensenrechten, soms bijna smekend (Freedom for my people – U2), vaak strijdlustig (Venceremos = Wij zullen overwinnen – Quilapayun uit Chili ten tijde van de dictatuur van Pinochet).
Regimes die zich te buiten gaan aan mensenrechtenschendingen zijn beducht voor activistische musici en hun liederen.
De Chileense protestzanger Victor Jara is tijdens de militaire staatsgreep van Pinochet in 1973 door militairen als een van de eersten opgepakt. In het Stadion van Santiago de Chile hebben militairen eerst zijn handen gebroken zodat hij geen gitaar meer kon spelen en vervolgens hebben ze hem om het leven gebracht.
De Nigeriaan Fela Kuti (bekend van Black men’s cry en Why black men they suffer today) schreef in felle bewoordingen over de dictatuur in zijn land en moest dat bijna met de dood bekopen. Bij een overval van meer dan honderd militairen op zijn huis werd zijn moeder van één hoog uit het raam gegooid en overleed ter plekke (door Kuti verwoord in Coffin for Head of State). Hijzelf werd zo hard afgerammeld dat hij bijna aan zijn verwondingen bezweek.
Maar ook in een democratie kan muziek een machtig wapen zijn. John Lennon gebruikte zijn bekendheid om zijn pacifistische idealen (verwoord in liederen als Power to the people, I don't want to be a soldier en Give peace a chance -dat op de achtergrond te horen is) alom te verspreiden. De Amerikaanse overheid beschouwde Lennon begin jaren zeventig van de vorige eeuw als een staatsgevaar. Er werd zelfs, met goedkeuring van president Nixon, een scenario opgesteld om de Brit het land uit te werken. Dit alles kunt u terugzien de film ‘The U.S. versus John Lennon’ die in 2006 in de bioscopen draaide.
Muziek is ook een veelgebruikt medium in demonstraties tegen mensenrechtenschendingen.
We don’t need no education – we don’t need no thought control – no dark sarcasm in the classroom – teachers leave us kids alone zongen de scholieren van Soweto uit protest tegen de invoering van het Afrikaans als verplichte omgangstaal in het onderwijs door het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime destijds. Prompt werd de LP ‘The Wall’ met het nummer Another brick in the wall (part 2) van Pink Floyd –waar deze vier regels uit komen- in Zuid-Afrika verboden. Tevergeefs. Alle scholieren van Soweto kenden de tekst al uit hun hoofd.
Over elk (politiek) mensenrechtenthema zijn er wel liederen geschreven. Over oneerlijke processen: Some got 6 months op de verzameld-CD Angola Prison Blues. Over politieke en gewetensgevangenen: Biko van Peter Gabriel. Over martelingen: The torture never stops van Frank Zappa. Over de doodstraf: Green green grass of home van Tom Jones. Over vluchtelingen en asielzoekers: De vluchteling van Herman van Veen. Elk voorbeeld kan vervangen worden door tien, twintig of meer andere voorbeelden.
Wij geven hieronder voorbeelden van muziek over mensenrechten met het verzoek aan u om deze lijsten aan te vullen. Als u een nummer kent, dat niet op onze lijst staat, 
Bij het openen van de pagina's hoort u steeds een fragment van ongeveer een minuut.
De muziekfragmenten werken met QuickTime Player. Het kan zijn dat u gevraagd wordt om de plugin bij te werken. U kunt ook kiezen voor 'Eenmalig uitvoeren'.
- Muziek over mensenrechten(schendingen) algemeen
- Muziek over vrouwenrechten
- Muziek over LHBT+-rechten
- Muziek over (on)eerlijke processen en politieke of gewetensgevangenen
- Muziek over martelen
- Muziek over de doodstraf
- Muziek over 'verdwijningen'
- Muziek over vluchtelingen
- Muziek over vrijheid en een wereld zonder mensenrechtenschendingen
We sluiten af met minder positief nieuws. Muziek kan ook worden 'misbruikt' om te martelen! Over deze no touch-torture kunt u alles lezen (en horen) op:
Bij deze muziek heeft Amnesty Nijmegen ook een eigen
Spotify Human Rights Playlist uitgebracht met maar liefst 250 nummers over (een van de) mensenrechten!
Zie ook het lespakket 'Muziek en mensenrechten'.
