Een mensenrechtenles in de gevangenis

Open en dicht. Open en dicht. Weer open en weer dicht en zo nog drie keer. Pas nadat de deur zes keer voor ons is geopend (en elke keer achter ons weer op slot is gezet), zijn we binnen in het lokaal waar we die zaterdagochtend met een groep mensen in gesprek zullen gaan over mensenrechten. Het lokaal is geen gewoon lokaal en de groep is geen gewone groep. De ramen van het lokaal kunnen niet open en zijn voorzien van tralies. De groep telt 21 mensen van uiteenlopende leeftijd (ik schat van 20 tot 65). Ze komen in twee minuten allemaal tegelijk het lokaal binnen. Een voor een komen ze ons een hand geven en stellen zich allemaal alleen met hun voornaam voor.

We zijn uitgenodigd door José, geestelijk verzorgster van het Humanistisch Verbond. Buiten haar en en een vrijwilligster van Humanitas zijn er alleen mannen aanwezig. Ze introduceert ons en we spreken eerst over het werk van Amnesty in zijn algemeen en daarna over een van de specifieke thema’s waar Amnesty zich voor inzet: een eerlijk proces. En dan ontstaat er een zeer geanimeerde discussie met de groep mensen die we best mogen omschrijven als ‘ervaringsdeskundigen’. Moeiteloos weten ze alle aspecten van het eerlijk proces op te noemen. De discussie spitst zich op gegeven moment toe op de toegestane beperkingen die de mensenrechten met zich meebrengen. Met de beperkingen van het briefgeheim (onderdeel van het recht op privacy (artikel 12 van de UVRM)) hebben ze stuk voor stuk grote problemen. Elke brief krijgen ze opengesneden en met een plakbandje weer dichtgemaakt in handen, wetende dat je brief al door iemand anders is gelezen.


Penitentiaire Inrichting Arnhem-Zuid

In het uur van de mensenrechtenles komt het hele scala aan emoties voorbij: stoerheid, boosheid, verdriet, berusting, vrolijkheid en humor. Als er iemand zegt: “Tien jaar geleden was het allemaal veel beter”, zegt een ander: “Dat kun jij niet weten, want toen zat je ook al vast.” Gevangenishumor?

Na een uur is het alweer voorbij, de tijd is eigenlijk veel te kort. Snel komen ze weer een voor een afscheid komen nemen want de middagmaaltijd wacht. “Volgend jaar weer?” vragen de dames ons. “Graag”, laten wij weten. Maar als we weer buiten zijn, zijn we toch blij om de zon en de vrijheid weer te voelen…

Harry de Ridder
Scholengroep Amnesty Nijmegen