Wake ter ere van Één jaar oorlog in Oekraïne

Donderdag 24 februari 2022 werden we wakker in een andere wereld! Rusland was Oekraïne binnengevallen. Het was een begin van een zinloze oorlog die al aan talloze militairen en onschuldige burgers het leven heeft gekost.

Vrijdag 24 februari 2023 hielden Amnesty Nijmegen en Wereldvredesvlam een korte ingetogen herdenking van het feit dat de oorlog een jaar duurt. Het was geen politieke evaluatie van de oorlog, maar een herdenking van de slachtoffers en van de vele mensenrechtenschendingen, die daarmee samenhangen.

De Steungroep Mensenrechten Pskov van Amnesty Nijmegen heeft al jaren contacten met mensenrechtenactivisten in Pskov, de voormalige partnerstad van Nijmegen in Rusland. Via hen waren we al op de hoogte van geheime militaire operaties van Rusland in Oekraïne vanaf 2014. Vandaar het idee om de slachtoffers te herdenken van één jaar volledige oorlog in Oekraïne bij de Internationale Vredesvlam bij de Titus Brandsma kerk in Nijmegen.

Enkelen van ons kennen het gebed voor de herdenking van de doden, het zg. ‘panachida’ uit de traditie van de Orthodoxe kerk. Dat zongen we in drie talen: Nederlands, Oekraïense en Kerk-slavisch, de oude kerkelijke taal.

Na een stilte lazen we een gedicht van Gonda Scheffel-Baars, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zelf met haar moeder en broer had moeten vluchten. Een van ons had zoiets onlangs aan de Pools-Oekraïense grens opnieuw gezien: gevluchte moeders en oma’s met hun kinderen.

Daarna was er koffie en thee in het Titus Brandsma Gedachtenis Centrum.

ik zie ze lopen
mam in het midden
jongetje links, meisje rechts
elk een tas in de hand
hun oude leven
ze trachten dapper te lijken

hun ogen blikken angst
hun monden persen vrees
hun wangen hol van wanhoop
hun ruggen bol van woede

daar lopen wij
ma in het midden
een kussensloop op haar rug​
mijn zusje links en ik loop rechts
ze houdt onze hand omklemd
ze tracht dapper te lijken

haar ogen wanhopig
haar mond een streep van woede
haar wangen wit van angst
haar rug gebukt van treurnis

tachtig jaar geleden
en toch ook gisteren
komt er ooit een eind aan
aan de vlucht van moeders met hun kinderen?

Gedicht geschreven en ingezonden door Gonda Scheffel-Baars naar het CODA cultuurhuis in Amersfoort uit solidariteit met Oekraïne.​